Blaasontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling

Inhoud

Wat is een blaasontsteking?

Wat is een blaasontsteking en wat zijn de symptomen blaasontsteking? Een blaasontsteking of cystitis is een ontsteking van de binnenwand van de urineblaas, daar waar de urine tijdelijk wordt bewaard. In een enkel geval is ook de urinebuis ontstoken. Een blaasontsteking wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. Doordat vrouwen een kortere urninebuis hebben dan mannen, hebben ze vaker last van blaasontsteking. Bacteriën kunnen bij vrouwen gemakkelijker van buitenaf de blaas binnendringen. Het blijkt dat ongeveer één op de drie vrouwen vóór hun 24e ten minste één keer last hebben gehad van blaasontsteking.

Vrouwen met een blaasverzakking en mannen met een vergrote prostaat, kunnen hun blaas niet goed leegplassen en hebben meer kan op een blaasontsteking. Bij hen blijft er steeds een restje urine in de blaas achter, waar bacteriën zich kunnen vermenigvuldigen. Bij mannen met een blaasontsteking is er vaak ook sprake van een prostaatontsteking.

Wat zijn de symptomen van een blaasontsteking?

Symptomen van blaasontsteking ontwikkelen zich gewoonlijk binnen enkele uren of een dag. Veel voorkomende symptomen zijn onder meer:

pijn bij het plassen of direct daarna – dit is meestal een branderig of stekend gevoel;
een frequente aandrang om te plassen, waarbij je steeds kleine beetjes plast of helemaal niets;
het gevoel dat de blaas niet helemaal leeg is na het plassen;
troebele, donkere of sterk ruikende urine;
bloed in je urine – dit is niet altijd zichtbaar, maar kan worden gezien onder een microscoop of door het testen van de urine;
pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
pijn in de onderbuik (buik) en/of de onderrug;
koorts en (koude) rillingen.

Blaasontsteking kan pijnlijk zijn, vooral als je moet plassen, maar meestal verdwijnt het binnen vier tot negen dagen zonder verdere behandeling.

Hoe wordt een blaasontsteking behandeld?

Normaal gesproken is een blaasontsteking goed te behandelen. Neem contact op met je huisarts als je koorts krijgt of ziek wordt of als de klachten aanhouden. Mannen, kinderen, zwangere vrouwen, mensen met verminderde weerstand en mensen met afwijkingen aan de urinewegen moeten sowieso contact opnemen met de huisarts als ze een blaasontsteking hebben of als ze vermoeden dat ze een blaasontsteking hebben. De huisarts kan antibiotica voorschrijven om de bacteriën te bestrijden.

Veel water drinken

Een blaasontsteking kan ook uit zichzelf verdwijnen. De klachten kunnen ondertussen verlicht worden door vier uur lang ieder half uur een halve liter water te drinken. Hiermee spoel je als het ware de bacteriën uit de blaas. Zo nodig kun je paracetamol als pijnstiller gebruiken. Cranberry kan mogelijk helpen bij het voorkomen van blaasontsteking bij vrouwen die last hebben van terugkerende blaasontstekingen. Maar om een enigszins positief effect van het sap te hebben, moeten vrouwen ten minste twee glazen per dag drinken over een hele lange periode.

Hoe kun je blaasontsteking voorkomen?

Je kunt de volgende maatregelen nemen om blaasontsteking te voorkomen:

Zorg voor een ruime urineproductie door veel te drinken.
Drink vooral water en verminder de hoeveelheid chocolade, cafeïne en alcohol, aangezien deze stoffen de blaas irriteren.
Zorg voor regelmatige lediging van de blaas.
Als je aandrang voelt, stel de mictie niet uit maar ga direct naar het toilet.
Ga niet snel naar het toilet, maar neem de tijd om te plassen en plas vooral goed uit zodat er geen plas in de blaas achterblijft. Tel na het plassen ten minste tot 10 zodat je zeker weet dat je goed uitgeplast hebt. Het is aan te bevelen om recht boven de wc te zitten, zodat de blaas recht boven de plasbuis ligt. Ontspan bij het plassen je bekkenbodem en wiebel de laatste druppels uit de plasbuis. Dep na het plassen de regio goed droog.
Het is van belang om de blaas geheel leeg te plassen.
Reinig je genitale gebied voordat je seks hebt en zorg ervoor dat je partner dat ook doet.
Zorg voorts voor spoedige lediging van de blaas nadat je geslachtsgemeenschap hebt gehad.
Neem goede hygiëne in acht door jezelf na iedere ontlasting van voor naar achteren af te vegen, dit om te voorkomen dat bacteriën rond de anus je plasbuis binnendringen.
Vermijd geparfumeerde toiletartikelen en vaginale deodorants. Deze kunnen de urinebuis irriteren.
Vermijd het gebruik van (te veel) zeep. Te veel zeep voor de intieme hygiëne kan de natuurlijke zuurtegraad van de vagina ontregelen, waardoor bacteriën makkelijker kunnen uitgroeien.
Als je last hebt van terugkerende blaasontsteking, dan kun je preventief cranberry(sap) gebruiken (zie afbeelding). Cranberrycapsules zijn ook mogelijk. De tannines in cranberry zorgen ervoor dat bacteriën zich niet aan de slijmvliezen in de urinewegen kunnen hechten. Ook kunnen tanines de bacteriën van de wand losweken. Sommige studies geven kleine voordelen aan van het bessensap voor vrouwen die last hebben van herhaaldelijke infecties. Maar dan moet je wel twee glazen per dag drinken over een lange periode. Dat is vaak bijna niet vol te houden. Al met al biedt het sap dus onvoldoende bescherming.¹
Gebruik katoenen ondergoed in plaats van nylon en voorkom strakke broeken. Katoenen ondergoed is lekker luchtig en voorkomt een broeierig klimaat waar bacteriën dol op zijn.
Houd de urine zuur. Bacteriën verdragen dit niet goed. Vitamine C helpt de urine zuurder te maken.

Blaasontsteking bij vrouwen

Bij een blaasontsteking is het slijmvliesweefsel, welke de binnenbekleding van de blaas vormt, ontstoken. In een enkel geval zijn ook de urinebuis of de urineleiders ontstoken. Een blaasontsteking komt vaak voor bij vrouwen. Meestal volstaat een kortdurende antibioticumkuur. Een blaasontsteking kan spontaan verdwijnen zonder antibiotica.

Een blaasontsteking ontstaat veelal door bacteriën die uit de darm via de huid (rond de anus) en de plasbuis in de blaas terechtkomen. In circa 85 procent van de gevallen is de boosdoener de Escherichia Coli (E-coli) bacterie. Vrouwen worden veel vaker getroffen door een blaasontsteking dan mannen. Dit komt doordat de vagina en anus bij een vrouw erg dicht bij elkaar liggen, waardoor darmbacteriën gemakkelijker in de blaas terechtkomen. Ook hebben vrouwen een kortere urinebuis dan mannen (die door de penis loopt), waardoor er eerder een blaasontsteking optreedt.

Wat zijn de symptomen van blaasontsteking bij vrouwen?

Een blaasontsteking kan de volgende symptomen veroorzaken:

vaak kleine beetjes moeten plassen;
pijn of een stekend of brandend gevoel bij het plassen;
frequent (kleine beetjes) urineren;
verhoogde aandrang;
‘s nachts uit bed moeten om te plassen;
pijn onder in de buik en/of rug;
soms is de urine troebel en ruikt onaangenaam;
soms bloed in de urine;
soms tijdelijke incontinentie;
pijn tijdens de geslachtsgemeenschap.

Risicofactoren voor het krijgen van een blaasontsteking zijn seksuele gemeenschap, want door de bewegingen bij gemeenschap komen de bacteriën dichter bij de plasbuis, ongeacht of je condooms gebruikt. Vrouwen tussen de 20 en 30 jaar lopen meer risico, omdat men relatief vaak gemeenschap heeft in deze periode. Ook komen na de menopauze blaasontstekingen weer vaker voor, omdat er dan minder zure vaginale bacteriën aanwezig zijn. Darmbacteriën worden daardoor moeilijker tegengehouden. Een andere risicofactor zijn afwijkingen aan de urinewegen, aangeboren of later in het leven ontstaan. Door een dergelijke afwijking kun je bijvoorbeeld de blaas niet goed leeg plassen. Een algeheel verminderde weerstand geeft ook meer kans op blaasontstekingen. Tot slot speelt familiare aanleg een rol.

Huisarts

Neem contact met je huisarts op als je koorts krijgt of ziek wordt, of als de klachten aanhouden. Vrouwen met hardnekkige infecties en/of terugkerende blaasontsteking, zwangere vrouwen, vrouwen met verminderde weerstand (bijvoorbeeld door suikerziekte) of met afwijkingen aan de urinewegen, moeten bij (vermoeden van) een blaasontsteking altijd contact opnemen met de huisarts.

Blaasontsteking bij mannen

Hoewel vooral vrouwen getroffen worden door een blaasontsteking, kunnen mannen ook een blaasontsteking krijgen.

Wat zijn de symptomen van blaasontsteking bij mannen?

De klachten en symptomen van een blaasontsteking bij mannen zijn onder meer:

frequent urineren (vaak plassen);
sterke, aanhoudende drang om te plassen;
brandend of tintelend gevoel tijdens of vlak na het plassen (dysurie);
verhoging tot lichte koorts;
troebele urine met een sterke geur; en
bloed in de urine (hematurie).

Veelvoorkomende oorzaken van blaasontsteking bij mannen zijn onder meer:

Vergrote prostaat (benigne prostaathyperplasie, afgekort BPH). Mensen met een vergrote prostaat kunnen hun blaas niet goed leegplassen en hebben meer kans op een blaasontsteking. Dit komt doordat er dan steeds een restje urine in de blaas achterblijft, waarin bacteriën gemakkelijker kunnen groeien.
Anatomische afwijkingen of de aanwezigheid van nierstenen in de blaas kunnen leiden tot infecties.
Abnormale vernauwing van de urethra (urethrale strictuur), welke veroorzaakt kan worden door een ontsteking van de plasbuis als gevolg van letsel, trauma, eerdere operatie, of een infectie.

Mannen met een blaasontsteking moeten zich altijd melden bij de huisarts. Een blaasontsteking wordt vaak behandeld met een antibioticum.

Bron:

[1] Ruth G Jepson, Gabrielle Williams, Jonathan C Craig. Cranberries for preventing urinary tract infections. 17 oktober 2012. DOI: 10.1002/14651858.CD001321.pub5)