Inhoud
Wat is een teelbaltumor?
De uitwendige geslachtsorganen van de man bestaan uit de penis en de balzak, ook wel scrotum genoemd. Hierin bevinden zich twee teelballen (testes of testikels), met aan de achterzijde van elke teelbal een bijbal waar vanuit een zaadstreng door de prostaat naar de urinebuis loopt. De teelballen maken sperma (zaadcellen) aan. In de zaadballen worden naast zaad ook continu het mannelijk hormoon testosteron geproduceerd. Het zaad wordt vervolgens voor een bepaalde periode opgeslagen in de bijballen. Bij een ejaculatie of zaadlozing verlaat het zaad vanuit de bijbal het lichaam via de zaadleider en de urinebuis. Tijdens de zaadlozing wordt vanuit de prostaat en de zaadblaasjes, vocht aan het zaad toegevoegd.
Teelbalkanker komt verhoudingsgewijs niet vaak voor. Veelal ontstaat het bij mannen tussen de 20 en de 40 jaar, maar het kan zich ook op oudere leeftijd voordoen of bij kinderen. Ongeveer 95% van kanker van de teelbal ontwikkelt zich in de spermaproducerende cellen, zogeheten kiemcellen en worden kiemceltumoren genoemd. In Nederland wordt jaarlijks bij circa 400 mensen kiemceltumoren vastgesteld. Dit artikel richt zich op kiemceltumoren.
Bij kiemceltumoren worden verschillende typen onderscheiden, welke is gebaseerd op de soort cellen waaruit de tumor is samengesteld:
- een seminoom;
- een niet-seminoom; of
- een combinatietumor.
Bij de verschillende typen bestaat verschil in het tempo waarin de tumor groeit en de mate waarin zich uitzaaiingen voordoen. Ook speelt het bepalen van het type tumor een rol bij het bepalen van een behandeling.
De volgende risicofactoren worden onderscheiden voor het krijgen van teelbalkanker:
- Niet-ingedaalde teelballen of teelbal bij de geboorte. De kans dat een tumor ontstaat in een niet-ingedaalde teelbal is dertigmaal groter dan bij een normaal ingedaalde teelbal. Het is niet nog niet helemaal opgehelderd waarom dit zo is. Een genetisch bepaalde factor lijkt een rol te spelen.
- Eerder teelbalkanker gehad. Als je in het verleden al eens eerder teelbalkanker hebt gehad, heb je een iets grotere kans dat je het nog een keer krijgt.
- Testisatrofie. Bij testisatrofie is het risico op het ontstaan van teelbalkanker iets groter. Testisatrofie duidt op het verschrompelen van de weefsels van één of beide testikels. Deze aandoening kan aangeboren zijn of zich op latere leeftijd kan ontwikkelen.
- Cannabisgebruik. Als je blowt dan verhoogt het risico op teelbalkanker met factor twee.
Een tumor in een teelbal kan van invloed zijn op de kwaliteit van het zaad en de vruchtbaarheid aantasten.
Wat zijn de symptomen van teelbalkanker?
Symptomen die kunnen wijzen op een teelbaltumor, zijn:
- een hard pijnloos knobbeltje ter grootte van een erwt in de aangedane teelbal;
- een pijnloze vergroting van de teelbal en/of een verharding in de teelbal;
- een dof, zwaar gevoel in de onderbuik;
- soms een scherpe pijn in de aangedane zaadbal.
Meestal is één teelbal aangedaan. Er kunnen ook klachten ontstaan wanneer de kanker is uitgezaaid. Deze klachten doen niet meteen kanker vermoeden. Je kunt hierbij denken aan zwelling van de borstklier of van het gebied rond de tepel. Uitzaaiingen kunnen ook aanleiding geven tot rugpijn, uitstralende pijn in de benen en buikpijn. Verder kun je last krijgen van vermoeidheid zonder een aanwijsbare reden.
Het is verstandig om naar de huisarts te gaan als je last hebt van bovenstaande klachten.
Hoe wordt teelbalkanker behandeld?
Artsen kunnen vaststellen in welk stadium de ziekte zich bevindt, ofwel de uitgebreidheid van de ziekte. Het stadium is van belang bij de bepaling van de behandeling. Er worden vier stadia onderscheiden:
- Stadium I: Geen uitzaaiingen, de tumor is beperkt gebleven tot de teelbal.
- Stadium II: De ziekte beperkt zich tot de teelbal en de lymfekliergebieden onder het middenrif.
- Stadium IIII: Vanuit de teelbal heeft de ziekte zich uitgebreid in de lymfekliergebieden zowel onder als boven het middenrif.
- Stadium IV: Er zijn uitzaaiingen in longen, lever, hersenen of skelet.
De behandeling van teelbalkanker hangt af van verschillende factoren, zoals het type tumor, in welk stadium de ziekte verkeert, je algehele gezondheid, en je eigen wensen. Behandeling bestaat uit het verwijderen van de aangedane teelbal (inguinale radicale orchidectomie). Vaak is een vervolgbehandeling nodig, welke kan bestaan uit:
- bestraling (radiotherapie);
- behandeling met celdelingremmende en kankerdodende medicijnen (chemotherapie);
- controleoperatie; of
- een combinatie van deze behandelingen.
Ongeveer vier op de tien tumoren zijn seminomen en deze zijn het gemakkelijkst door opereren en bestralen te behandelen. Dit type tumor biedt een hoog overlevingspercentage.
Ook wanneer er na de operatie verder geen behandeling nodig is, zal men periodiek je bloed blijven controleren om zeker te weten dat er geen uitzaaiingen zijn.