Inhoud
Aambeien uitgelegd
Aambeien zijn uitgezakte zwellichamen of uitstulpingen van het slijmvlies aan de binnenzijde van de anus. Aan de binnenkant van de anus zitten kleine zwellichamen van slijmvlies. Deze sluiten je anus af, zodat er niets uit weglekt. Als deze uitzakken, wordt dat ‘aambeien’ genoemd. De medische benaming is ‘hemorroïden’.
Aambeien worden geassocieerd met verhoogde druk op de zwellichamen, waardoor deze naar buiten worden geperst en soms zelfs buiten je poepgaatje komen te hangen. Vaak zakken ze dan met de ontlasting mee naar buiten, wat vaak een vervelend en drukkend gevoel geeft. Ze kunnen vrij gemakkelijk teruggeduwd worden. Sommige uitpuilende aambeien kunnen niet teruggeduwd worden. Als belangrijkste oorzaken worden te harde ontlasting (in combinatie met te hard persen tijdens het poepen), overgewicht, veel zitten (en weinig lichaamsbeweging) en zwangerschap genoemd. De druk kan ook ontstaan door hard persen bij een bevalling (door verslapping van het elastische weefsel of door verstopping). Langdurig hoesten en zwaar tillen zijn andere veel voorkomende oorzaken. Ook kan anale seks aambeien veroorzaken.
Aambeien zijn meestal niet pijnlijk, maar ze kunnen behoorlijk lastig zijn. Het is gewoon een vervelende aandoening, waar veel mensen zich voor generen.
Wat zijn de symptomen van aambeien?
Aambeien kunnen verschillende klachten geven, die variëren in ernst en in de mate waarin ze een belemmering vormen in het dagelijks leven. Je kan last hebben van jeuk, irritatie of pijn in en rond de anus. Aambeien kunnen bloeden waardoor je helderrood bloed op je ondergoed, toiletpapier, ontlasting, of in de wc-pot aantreft. Soms ontstaat er stolling in de zwellichaampjes –thrombus genaamd– hetgeen aanleiding kan geven tot flinke pijnklachten. De symptomen worden verergerd door obstipatie, harde ontlasting of het hardhandig afvegen van de anus na de stoelgang.
Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen interne (inwendige) en externe (uitwendige) aambeien. Op de foto bovenaan het artikel is een externe aambei te zien. Externe aambeien komen minder vaak voor dan interne aambeien. Een externe aambei manifesteert zich als een kleine bobbel die zich aan de buitenkant van de anus bevindt. Meestal veroorzaakt dit type aambei geen symptomen. Er kan zich echter een bloedpropje in de aambei vormen -trombose genaamd- en dan kan het acuut heel pijnlijk worden. Deze pijn bij dit type aambei piekt meestal na 48 tot 72 uur en gaat dan geleidelijk weg gedurende 7 tot 10 dagen. Soms treedt enkele dagen een beetje bloedverlies op. Daarna krimpt het bobbeltje om een klein huidflapje te worden, een ‘mariske’ genaamd.
Interne en externe aambeien kunnen zich tegelijkertijd voordoen.
Hemmoroïden worden naar ernst verdeeld in:
- Graad 1: alleen bij proctoscopie (kijkonderzoek van de endeldarm en anus) zichtbare aambeien;
- Graad 2: aambeien die na de ontlasting buiten de anus verschijnen (prolaps), maar die ook vaak vanzelf weer teruggaan.
- Graad 3: spontane prolaps zonder dat ze vanzelf terug kunnen, maar ze kunnen wel manueel teruggeduwd worden;
- Graad 4: prolaps zonder de mogelijkheid ze terug te duwen.
Wat te doen tegen aambeien?
Je kunt zelf een aantal leefregels in acht nemen om de klachten van aambeien te verminderen:
- Houd de ontlasting zacht en volumineus door vezelrijk te eten en voldoende te drinken (ongeveer acht glazen, liefst water, per dag). Goede bronnen van vezels zijn fruit, groenten en volle graanproducten.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging door dagelijks een half uur te bewegen.
- Ga direct naar het toilet als je aandrang voelt en blijf niet te lang op het toilet zitten. Persen is uit den boze.
- Was na de stoelgang je anus af met lauw water en gebruik geen zeep, wat kan irriteren. Maak je achterste droog met zacht toiletpapier.
- Vermijd irriterende, prikkelende stoffen, zoals alcohol, scherpe kruiden, koolzuurhoudende dranken en koffie.
- Neem een paar keer per dag gedurende ongeveer 10 minuten per keer een warm zitbad. Voeg geen zeep aan het water toe. Een warm bad ontspant de anus en bestrijdt klachten als branderigheid, jeuk en pijn rond de anus.
- Niet krabben.
- Gebruik geen inlegkruisjes.
- Draag bij voorkeur katoenen ondergoed.
- Vermijd zwaar tillen en chronisch hoesten.
- Bij geringe klachten kun je gebruikmaken van een zalf of een zetpil met alleen een beschermende stof en eventueel met een plaatselijk verdovende stof. Aambeienzalf helpt de jeuk tegen te gaan, heeft een wondhelende invloed en zorgt voor een sneller herstel van de huid.
Wanneer bovenstaande leefregels en aambeienzalf onvoldoende soelaas bieden, kan chirurgische behandeling uitkomst bieden. De meest gangbare behandeling is rubberbandligatie, waarbij het uitgezakte slijmvlies met een elastiekje wordt afgebonden waarna het na een aantal dagen afsterft. Het slijmvlies en het elastiekje worden met de ontlasting weggevoerd. In grofweg 20% van de gevallen komen de aambeien na behandeling na verloop van tijd terug. Je kunt dan opnieuw behandeld worden.
Aambeien kunnen ook worden behandeld door injectie van een chemische stof die de aambeien laat krimpen of verschrompelen, waarbij littekenweefsel wordt gevormd. Deze behandeling noemt men ‘sclerotherapie’. Aambeien kunnen ook worden vernietigd met een laserstraal, infrarood licht (infrarode fotocoagulatie) of een elektrisch stroompje (elektrocoagulatie). Als al deze behandelingen niet helpen, kunnen de aambeien operatief worden verwijderd middels de traditionele operatie: haemorrhoïdectomie. Deze vindt onder algehele verdoving plaats.