Inhoud
Mondkapjes hebben de afgelopen jaren een enorme evolutie doorgemaakt. Wat ooit een zeldzaam verschijnsel was buiten medische omgevingen, is nu een alledaags hulpmiddel geworden in het dagelijks leven van mensen over de hele wereld. Je ziet mondkapjes bijvoorbeeld ook in vliegtuigen en het openbaar vervoer, iets wat 10 jaar geleden niet werd gedacht.
In dit artikel duiken we dieper in de geschiedenis, de verschillende soorten mondkapjes en de ontwikkelingen die ze hebben doorgemaakt, van de eerste toepassingen tot hun prominente rol tijdens pandemische uitbraken.
Het gebruik van mondkapjes
De oorsprong van mondkapjes gaat terug tot de oudheid. Al in de 6e eeuw gebruikten Chinese artsen een vorm van doeken over hun neus en mond om zich te beschermen tegen geuren en schadelijke stoffen. In de 14e eeuw tijdens de pestepidemie droegen pestdokters befaamde maskers met lange snavels gevuld met aromatische kruiden, bedoeld om de drager te beschermen tegen de zogenoemde ‘slechte lucht’ die men toen dacht dat ziekten veroorzaakte.
Het moderne medische mondkapje, zoals we dat nu kennen, ontstond echter pas in de late 19e eeuw. Artsen en verplegend personeel begonnen chirurgische maskers te gebruiken om de verspreiding van bacteriën te voorkomen tijdens operaties. Dit werd verder gestimuleerd door het werk van Louis Pasteur en andere microbiologen, die aantoonden dat ziekten door micro-organismen werden veroorzaakt.
De verandering van mondkapjes
In de 20e eeuw werden mondkapjes steeds geavanceerder. Het gebruik van mondkapjes nam toe tijdens de grieppandemie van 1918, ook wel bekend als de Spaanse griep. Mensen droegen eenvoudig geweven katoenen maskers in de hoop zichzelf en anderen te beschermen tegen infectie. Op deze manier werd gedacht dat druppels van andere minder snel kon worden ingeademd of andersom.
In de jaren daarna werden medische mondkapjes steeds vaker gemaakt van speciaal ontworpen, gelaagde materialen (soms tot wel 5 lagen dik) om de verspreiding van ziekten beter tegen te gaan. Het belangrijkste materiaal dat in de 20e eeuw werd geïntroduceerd, was non-woven polypropyleen, dat tot op de dag van vandaag de standaard is voor de meeste chirurgische mondkapjes.
Innovaties
De laatste decennia hebben technologische vooruitgang en wetenschappelijk onderzoek geleid tot de ontwikkeling van nieuwe soorten mondkapjes, zoals de FFP-maskers. Deze maskers, die in de jaren ’90 werden ontwikkeld, bieden een hoge mate van filtratie en beschermen de drager tegen deeltjes zo klein als 0,3 micron. FFP-maskers werden beroemd om hun gebruik door gezondheidswerkers tijdens uitbraken zoals SARS in 2003 en later tijdens de COVID-19-pandemie.
De COVID-19-pandemie bracht een ongekende vraag naar mondkapjes met zich mee. Ze werden verplicht om te dragen tijdens het hebben van corona en zeker tijdens het betreden van openbare ruimtes. Innovaties in productie en ontwerp kwamen in een stroomversnelling. Herbruikbare stoffen maskers, vaak met filters of meerdere lagen, werden populair om aan de wereldwijde vraag te voldoen. Er kwamen ook slimme maskers op de markt met ingebouwde ventilatoren, sensoren die de ademhaling monitoren en antimicrobiële coatings.
Gebruik in het dagelijks leven
Voor de pandemie van COVID-19 waren mondkapjes buiten het medisch personeel en sommige Oost-Aziatische landen, waar ze werden gedragen als bescherming tegen vervuiling en bij ziekte, zeldzaam in het Westen. De pandemie zorgde ervoor dat mondkapjes wereldwijd werden geaccepteerd als een noodzakelijk beschermingsmiddel. Mondkapjes werden een symbool van solidariteit en gezondheidsbewustzijn omdat ze dagelijks in het straatbeeld te zien waren.
Tegenwoordig is het volgens de Rijksoverheid niet meer verplicht om mondkapjes te dragen in openbare ruimtes. Mocht er echter weer een variant op corona komen, is het zomaar denkbaar dit de verplichting weer in het leven wordt geroepen.
Duurzaamheid en toekomstgericht
Met de toegenomen populariteit van mondkapjes is er ook meer aandacht gekomen voor de ecologische impact ervan. Wegwerpmaskers hebben geleid tot een toename van plastic afval, wat aanleiding gaf tot onderzoek naar duurzame alternatieven. Biologisch afbreekbare mondkapjes en maskers gemaakt van natuurlijke materialen, zoals bamboevezels, zijn enkele van de innovatieve oplossingen die op de markt zijn gekomen.
De toekomst van mondkapjes zal waarschijnlijk verder in het teken staan van slimme technologieën en duurzaamheid. Het ontwikkelen van maskers die zich aanpassen aan de ademhaling van de drager, luchtkwaliteit meten en zelfs de gezondheidstoestand kunnen monitoren, zijn enkele van de vooruitzichten.